طی روزهای اخیر خبری مبنی بر کشف یک نسخۀ قدیمی دیوان حافظ در آمستردام هلند در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. در این خبر که به فیلم کوتاهی نیز همراه است، نسخه کشف شده دیوان حافظ را خطی و مربوط به سال ۸۶۷ قمری یعنی ۷۵ سال بعد از وفات حافظ دانسته‌اند که در بغداد کتابت شده است. دیوان یاد شده متعلق به آقای جعفر قاضی، ساکن مونیخ المان بوده که بعد از درگذشت او در سال ۲۰۰۷ ناپدید و از همان زمان جستجوی پلیس آلمان برای یافتنش شروع شده است. در این خبر اعلام شده که ارزش این نسخه یک میلیون یورو تخمین زده می‌شود و بعضی از کانال‌های خبری آن را قدیمی‌ترین نسخۀ دیوان حافظ معرفی کرده‌اند که درست نیست.

دکتر کاووس حسن‌لی، مدیر مرکز حافظ‌شناسی، در واکنش به خبر پیدا شدن نسخه خطی دیوان حافظ در آمستردام هلند، گفت که هر اثر قدیمی که در پیوند با سخنوران گذشته‌ی ایران پیدا شود، شایسته توجه است و می‌تواند مفید باشد.

نسخه‌های خطی پایه‌ی بسیاری از داوری‌ها در باره متون ادبی است. اما اهمیت و حساسیت این موضوع باعث شده در طول تاریخ همواره مورد سوء استفاده‌ی سودجویان نیز قرار بگیرد.

این استاد دانشگاه شیراز افزود: اول و قبل از هر گونه داوری علمی در مورد اصالت این نسخه باید به اصل نسخه دسترسی داشت. بسیاری از این‌گونه خبرها برآمده از تبلیغات رسانه‌ای‌ست.

دوم اینکه چنانچه اخبار منتشر شده درست باشد و تاریخ کتابت نسخه ۱۴۶۲ میلادی یعنی ۸۶۶ هجری باشد، می‌تواند نسخه‌ای قابل اعتنا تلقی شود. اما معلوم نیست این نسخه چه میزان از اشعار حافظ را در برمی‌گیرد.

مهم‌تر از آن اینکه از نسخه‌های دیوان حافظ دست‌کم سی نسخه الان موجود است که قبل از این تاریخ کتابت شده. مثلاً نسخه‌ی شادروان خلخالی مربوط به سال ۸۲۷ است و دیوان‌هایی که امروزه از حافظ در دسترس مردم قرار دارد؛ از جمله تصحیح شادروان قزوینی و زنده‌یاد خانلری، از این نسخه استفاده کرده‌اند.

این حافظ پژوه ادامه داد: شادروان سلیم نیساری نسخه‌های خطی دیوان حافظ مربوط به قرن نهم را در کتابی با همین نام معرفی کرده‌اند که مرکز حافظ‌شناسی در سال ۱۳۸۰ آن را منتشر کرده است.

بی‌گمان هر اثر قدیمی که در پیوند با سخنوران گذشته‌ی ایران پیدا شود، شایسته‌ی توجه است و می‌تواند مفید باشد. در مورد شعر حافظ شیرازی هم که از افتخارات بین‌المللی مردم ایران به شمار می‌رود این موضوع مهم و حساسیت‌برانگیز است.

دکتر حسن‌لی خاطرنشان کرد: در مجموع این نسخه اگر هم کاملا معتبر و اصیل باشد، به اندازه‌ی تبلیغاتی که در رسانه‌های رسمی و غیر رسمی از آن شده است، نمی‌تواند تاثیری در روند حافظ‌شناسی داشته باشد. زیرا بعید است در میان نسخه‌های موجود سده‌ی نهم حرف تازه‌ای داشته باشد.