کارگاه‌ها

سیصد‌وسی‌و‌دومین نشست حافظانه‌ی مرکز حافظ‌شناسی و کرسی پژوهشی حافظ به موضوع بررسی و نقد کتاب “نقش آذربایجان در تکوین و پیشبرد حوزه‌های حافظ‌پژوهی” اختصاص یافت.

در این نشست که روز یکشنبه ٣١ شهریورماه ١٣۹۹ به‌صورت مجازی (از طریق شرکت‌دانش‌بنیان ابر دراک و نرم‌افزار ادوبی کانکت) برگزار شد، دکتر بهادر باقری، دکتر علیرضا مظفری و یحیی نورالدینی‌اقدم به ایراد سخن پرداختند.

در آغاز این نشست، دکتر بهادر باقری، دانشیار رشتۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی، به بررسی و نقد کتاب پرداخت. وی کتاب مورد بحث را اثری ارزنده و شایان تقدیر خواند و بر نقاط قوت آن تأکید کرد. دکتر باقری در ادامه، پیشنهادهایی برای بهبود چاپ‌های آیندۀ کتاب مطرح کرد، ازجمله این‌که فصل‌های اول و دوم به‌دلیل کیفیت مقدمه‌وار آن‌ها خلاصه شوند و زیرعنوان پیشگفتار یا مقدمه بیایند. افزون‌براین، مطالب مربوط به آذربایجان و ارزش‌های فرهنگی و… آن در آغاز کتاب آورده شود. وی در ادامه به شباهت ساختار کتاب به رسالۀ دکتری اشاره کرد و تغییر و اصلاح آن را در آینده موجب ارتقای اثر خواند. لزوم توجه بیشتر به حافظ‌پژوهان برجسته و نامدار به‎‌جای اساتیدی که حیطۀ اصلی پژوهش آن‌ها حافظ نبوده، نکتۀ پایانی سخنان نخستین سخنران نشست بود.

در ادامه دکتر علیرضا مظفری، استاد دانشگاه ارومیه به بیان نقطه‌نظرات خود درباره‌ی کتاب مورد بحث پرداخت. 

به‌گفته‌ی ایشان، حسن کتاب “نقش آذربایجان در تکوین و پیشبرد حوزه های حافظ پژوهی” آن است که توانسته، معرفی حافظ‌پژوهان منطقه‌ی آذربایجان را در یک جا جمع کند و آثار آن‌ها را برای شیفتگان حافظ معرفی نماید؛ اما از آنجا که اساس این کتاب، رساله‌ی دکتری نویسنده بوده، هنوز نتوانسته است از کالبد رساله‌ای و نقاط ضعف شایع این نوع از تحقیقات بیرون آید.

وی در ادامه توضیح داد: به نظر می‌رسد که دو فصل اول و دوم با حجمی حدود ۲۰درصد کل کتاب، هم پر حجم و هم در بسیاری موارد غیرضروری است و نویسنده می‌توانست به‌عنوان پیش‌درآمد برای موضوع کتاب آن‌ها را در یک فصل جمع کند.

اما از آنجا که تعریف جامع و مانعی از اصطلاح”حافظ پژوهی” پیش روی نویسنده نبوده، شخصیت‌هایی را در اعداد حافظ‌پژوهان قرار داده که نه خواص و نه عوام آن‌ها را در این حوزه صاحب فکر و اثر نمی‌شناسد. حق آن بود که نویسنده، ابتدا به نسل اول از حافظ‌پژوهان می‌پرداخت و سپس به بیان نسل دوم و سوم از آن‌ها روی می‌آورد؛ یعنی جای فصل سه و پنج کتاب می‌بایست جابه‌جا شود. 

از سوی دیگر شایسته بود که نویسنده فصل ۴ را مقدم بر فصول دیگر بیاورد تا با طبقه‌بندی حوزه‌های حافظ‌پژوهی شخصیت‌های صاحب اثر در هر حوزه را در بخش خود بررسی می‌کرد.

نویسندۀ کتاب، دکتر یحیی نورالدینی‌اقدم آخرین سخنران نشست بود. او نخست به معرفی اثر و بخش‌های تشکیل‌دهندۀ آن پرداخت. دوره‌های اصلی حافظ‌پژوهی در آذربایجان، طبقه‌بندی پژوهش‌های صورت‌گرفته و تجزیه و تحلیل آثار ۱۵ تن از برجسته‌ترین حافظ‌پژوهان این منطقه، موضوع بخش نخست سخنان دکتر نورالدینی بود. وی نتیجۀ اصلی تحقیقات خود را روشن شدن این مسئله دانست که حافظ‌پژوهان حوزۀ آذربایجان در آغاز و پیشبرد پژوهش‌های حافظانه از جمله نسخه‌شناسی، شرح‌نویسی و… نقشی تعیین‌کننده داشته‌اند. دکتر نوالدینی در بخش دوم سخنان خود، به انتقادات دو سخنران پیشین پاسخ داد و اصلاح مواردی چون ساختار رساله‌وارِ کتاب را در چاپ‌های آینده قطعی خواند.

گفتنی است کتاب”نقش آذربایجان در تکوین و پیشبرد حوزه های حافظ پژوهی” به قلم دکتر یحیی نورالدینی اقدم، در سال۱۳۹۷ از سوی نشر بخشایش در یک مجلد ۳۷۴ صفحه‌ای و قطع وزیری به چاپ رسید. محتوای این کتاب در ۵ فصل به بررسی تاریخ حافظ‌پژوهی در آذربایجان و معرفی مشاهیر این حوزه در این منطقه‌ی فرهنگی اختصاص یافته است.

سلسله‌نشست‌های علمی مرکز حافظ‌شناسی و کرسی پژوهشی حافظ با همکاری معاونت فرهنگی اجتماعی دانشگاه شیراز و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و  دیگر همراهان برگزار می‌گردد.