کارگاه‌های آموزشی

ازجمله اقدامات آموزشی مرکز حافظ‌شناسی-کرسی پژوهشی حافظ، برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های حافظ‌خوانی و حافظ‌پژوهی، برای گروه‌های مختلف جامعه است.

این کارگاه‌‌ها در مقاطع مختلف، با همکاری استادان برگزیدة حافظ‌پژوه و با رویکردهای متنوع برگزار می‌شود. این ایجاد تنوع نیز، در پاسخ به نیاز و سلیقة عموم علاقه‌مندان به شعر و هنر حافظ بوده است.

برخی از کارگاه‌‌های برگزار شده:

ردیف نام کارگاه مدرس مخاطبان زمان
۱ درس‌گفتارهاي حافظ‌شناسی دکتر جواد دهقانیان دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر‌الدین طوسی تهران زمستان ۹۹
۲ سفر به دنیای حافظ دکتر سمانه اسدی نوجوانان ۹ تا۱۲ سال زمستان ۹۹

کارگاه آموزشی «درس‌گفتارهاي حافظ‌شناسی»

درس‌گفتارهاي حافظ‌شناسی برای دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر‌الدین طوسی تهران، با حضور جمعی از دانشجویان علاقه‌مند به حافظ در زمستان ۱۳۹۹ برگزار شده است.

در این درس گفتارها که در قالب يک دوره‌ی شش جلسه‌ای برگزار می‌شود، دانشجویان با جنبه‌های مختلفي از شعر و اندیشه‌ی حافظ به شرح زیر آشنا می‌شوند:

۱- حافظ و روزگارش: درک تاریخ عصر حافظ تأثیر مستقیمی بر فهم شعر او دارد؛ از اين‌رو به‌منظور آشنایی با شرایط تکوین و پیدایش شعر حافظ و درک تأثیر مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی  بر شعر او، نخست عصر حافظ بررسی شده و اشارات تاريخي و شیوه‌ی بازنمایی‌های وی از وقایع این عصر پرآشوب تبیین می‌شود.

۲ – تکوين ادبي شعر حافظ: در این گفتار به نقش شعراي متقدم در پیدایش شعر حافظ و تعاملات وي با ديگر شعرا اشاره تلاش می‌شود با مقایسه‌ی اشعار حافظ و دیگر شعرا جايگاه هنري وي تشریح گردد.

۳- شخصیت‌ها و کلمات کليدي شعر حافظ: یکی از اجزاء مهم روایت، شخصیت‌پردازی است. شعر حافظ اگرچه روایت در معنای خاص آن نیست؛ اما سرشار از عناصر روایی و شخصيت‌هايي است که در شعر او هويت مي‌گيرند. در این گفتار، مهم‌ترین شخصیت‌ها، تیپ‌ها و کلمات کليدي شعر وی تبیین می‌شود.

۴ – حافظ و امر زیبا: شعر حافظ مختصات جمال‌شناسی خاصی دارد که آن را از دیگر شعرای ایرانی متمایز می‌سازد. امر زیبا چه از منظر فلسفی و چه از منظر ادبی، ازجمله دل‌نگرانی‌های حافظ است.

۵- حافظ و طنز: طنز در شعر حافظ جایگاه ویژه‌ای دارد؛ نگاه رندانه و محافظه‌کارانه‌ی حافظ به فلسفه، مقولات دینی و سیاسی گونه‌ای از طنز پنهان و ظریف را در شعر وي ایجاد کرده که بدون توجه و درک آن، بخش مهمی از فهم ما از شعر وی ابتر و ناقص خواهد ماند.

۶ – حافظ و روزگار ما: شعر حافظ تا روزگار ما همچنان زنده و ماندگار است. شواهد متعدد و قابل مشاهده‌اي نشان می‌دهد که شعر وی در حیات اجتماعی ما  همچنان ساری و جاری است و مانند رشته‌هایي نامرئی اجزاء وسیع و گسترده‌ی فرهنگ و تاریخ ایرانیان را به هم پیوند می‌زند. در این گفتار، علاوه‌بر بررسی این فرضیه به میراث حافظ برای نسل امروز و چگونگی بهره‌گیری بهتر از این ظرفیت فرهنگی پرداخته می‌شود.

کارگاه آموزشی «سفر به دنیای حافظ»

دوره‌ی حافظ‌شناسی برای نوجوانان ۹تا۱۲سال با همکاری کتابخانه‌ی حافظیه‌ی شیراز، وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی استان فارس، با حضور ۵۰نفر از نوجوانان علاقه‌مند به حافظ در زمستان سال ۱۳۹۹ برگزار شده است.

در این دوره، نخست به بیان مفاهیم کلی موجود در اشعار حافظ و سپس تبیین لغوی و تحلیل محتوایی اشعار حافظ متناسب با شرایط سنی نوجوانان پرداخته می‌شود.

پیام استاد خرمشاهی به مناسبت انتخاب دانشنامه ی حافظ و حافظ پژوهی به عنوان کتاب سال حافظ

استاد خرمشاهی در بیست وسومین مراسم یادروز حافظ امکان حضور نیافتند؛ اما فرزندشان آقای عارف خرمشاهی متن پیام ایشان را در آیین گشایش یادروز حافظ در شامگاه ۱۹ مهرماه به شرح زیر ایراد کردند:

با نام خدا کلام خویش آغازم         چون ذره به سوی مهر در پروازم

افلاک اگر سیر کنم از آن است        همشهری افتخاری شیرازم

تدبیر موافق چو بشد با تقدیر        شد دایره المعارفی نو تحریر

نزدیک به سی تن از شما یار شدند   شد بی زر و زور کامل و بی تزویر

با سلام به شما و سپاس از شما یاوران و دانشوران شیرازی

شکر، خدا را که در دل برادر دلبند و سرور دانشمند بنده، استاد والامقام دکتر کاووس حسنلی انداخت که خود و نزدیک به سی شخصیت علمی شیراز که اغلبشان حافظ پژوه و ادب شناس بودند به مدت نزدیک به چهار سال با ما یاری کردند تا این طرح به سامان و این شرح به پایان آمد. رواست اگر بروفق آیه ی قرآنی بگویید: هذه بضاعتنا ردّت علینا (اینک این سرمایه ی ما سوی ما بازآمده). به گفته ی حافظ،

روز هجران و شب فرقت یار آخر شد        زدم این فال و گذشت اختر و کار آخر شد

آن همه ناز و تنعم که خزان می فرمود      عاقبت در قدم باد بهار آخر شد

در شمار ارچه نیاورد کسی حافظ را         شکر کآن محنت بی حد و شمار آخر شد

به تعبیر دقیق‌تر می‌توان گفت در حدود یک‌چهارم این دانشنامه‌ی حافظ و حافظ‌پژوهی را همشهریان حافظ نوشته‌اند:

ساقیا لطف نمودی قدحت پر می باد    که به تدبیر تو تشویش خمار آخر شد

گفتنی‌ها را و نیز فهرست نام هم‌قلمان را در آغاز دانشنامه آورده‌ایم. از همکاران ثابت دانشنامه برای سپاس از یاری‌ها و همکاری‌هایشان نام می‌برم: آقایان دکتر عبدالله جاسبی، دکتر پژمان جعفری، دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی، عارف خرمشاهی، رسول عسگری و سیدعباس سیدمحمدی و سرکار خانم فرشته حاتمیان.

از همه‌ی عزیزان نویسنده‌ی مقالات که بدون یاری آن‌ها چنین طرحی به ثمر نمی‌نشست، سپاسگزارم و آرزومندم که با همت شما عزیزان دانشنامه‌ی سعدی که در حدودی نیمی از آن تألیف شده است، به ثمر برسد و انتشار یابد.

در پایان، گفتنی است که شما صاحب‌نظران و صاحبان تجربه می‌دانید که این‌گونه کارها نیاز به همکاری گروهی دارد و ازسوی دیگر، کار گروهی دشواری‌هایی دارد که کار  فردی ندارد. در حفظ خداوند باشید.

و سپاس در آغاز و انجام، خدا راست.

نشست ویژه‌ی اعضای مرکز حافظ‌شناسی در آستانه‌ی مراسم یادروز حافظ برگزار شد

نشست ویژه‌ی اعضای مرکز حافظ‌شناسی در آستانه‌ی مراسم یادروز حافظ برگزار شد

بعد از ظهر هفدهم مهرماه، آخرین نشست ویژه‌ از سلسله نشست‌های مرکز حافظ‌شناسی در تدارک امور ویژه‌ی بیست‌وسومین یادروز حافظ برگزار شد.

در این نشست، هر یک از اعضا نخست به گزارش فعالیت‌های خویش در راستای فراهم کردن مقدمات مراسم از جمله امور مربوط به مهمانان، سالن برگزاری و… پرداختند. در ادامه به منظور هرچه بهتر برگزار شدن آیین گشایش و نیز نشست‌های علمی، تقسیم کار مجدد میان اعضا انجام شد. این جلسه که با حضور و نظارت مدیر مرکز حافظ‌شناسی صورت پذیرفت، از ساعت ۱۳ آغاز شد و در ساعت ۱۶ به پایان رسید.

اعطای دومین پژوهانه‌ی حافظ‌شناسی از سوی «مهندس بهرام بزرگ»

اعطای دومین پژوهانه‌ی حافظ‌شناسی از سوی «مهندس بهرام بزرگ»

دومین پژوهانه (گرنت پژوهشی) کرسی پژوهشی حافظ، در مرکز حافظ‌شناسی با حمایت «مهندس بهرام بزرگ» در شهریورماه ۱۳۹۸ به‌تصویب رسید. دانش‌آموختگان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری یا پژوهشگران و هنرمندان واجد شرایط، با ارائه‌ی طرح پژوهشی و تصویب در شورای علمی مرکز حافظ‌شناسی می‌توانند از دوره‌ی شش‌ماهه یا یک ساله‌ی «پژوهانه‌ی مهندس بهرام بزرگ» بهره‌مند شوند. 

متقاضیان می‌توانند طرح‌های پیشنهادی خود را به‌منظور بررسی و ارزیابی به‌نشانی ایمیل مرکز حافظ‌شناسی (hafezstudies@gmail.com) ارسال کنند.

پژوهانه یا گرنت پژوهشی، تخصیص اعتباری ویژه برای تقویت علمی پژوهشگران ممتاز و مستعد دانشگاهی و توسعه‌ی کیفی پژوهش‌های بنیادی و کاربردی است و در جهان امروز، رواج تام دارد. مرکز حافظ‌شناسی که نهادی فرهنگی، مستقل و غیردولتی است، از سال ۱۳۹۶ موفق به دریافت کرسی پژوهشی حافظ و مجوّز رسمی جذب پژوهشگر پسادکتری شده است. افزون بر این در سال جاری نیز موفّق به‌تأمین اعتبار و اعطای دو پژوهانة علمی شده است.

یادآور می‌شود اولین پژوهانه‌ی مرکز حافظ‌شناسی با حمایت «دکتر زهرا طاهری» در فروردین‌ماه ۱۳۹۸  به‌تصویب رسید و هم‌اکنون با طرح مصوّب «رفتارهای هنری حافظ با عناصر طبیعت» در حال اجراست.