«نسبت شعر حافظ با نیازهای امروز» موضوع علمی یادروز حافظ ۱۴۰۱
مدیر مرکز حافظ‌شناسی-کرسی پژوهشی حافظ، در مراسم بیست‌وششمین سال تأسیس این مرکز (اردیبهشت ۱۳۷۶)، موضوع علمی یادروز حافظ۱۴۰۱ را اعلام کرد.
دکتر کاووس حسن‌لی خبر داد: مرکز حافظ‌شناسی که همه‌ساله موضوع علمی سالانه‌ی یادروز حافظ را اعلام می‌کند، برای بیست‌وششمین مراسم این رویداد بین‌المللی (در مهرماه سال۱۴۰۱)، موضوعِ «شعر حافظ و نیاز امروز (نسبت شعر حافظ با نیازهای امروز)» را تعیین کرده است و با توجه به همین موضوع پژوهشگران، حافظ‌پژوهان و همه‌ی علاقه‌مندان را به توجه و تمرکز بر این موضوع فرامی‌خواند.
وی در مقدمه‌ی سخنان خود گفت: مردم گذشته، در جهانی دیگرگونه زیسته‌اند. زندگی در جامعه‌ی چندین سده پیش با زندگی امروز ما بسیار متفاوت بوده است. جهان گذشتگان، ویژگی‌های خود را داشته و ادبیات مخصوص خود را می‌طلبیده است. جهان امروز با جهان گذشته تفاوت‌های بنیادی یافته است. ساختارها، بافتارها و رفتارهای اجتماعی گذشته، امروز به‌کلی دگرگون شده و شرایطی تازه پدید آمده است. نیازهای مردم گذشته بر پایه‌ی روش‌های زندگی و شیوه‌‌های نگرشِ آن‌ها، پدید آمده بود. شتاب در پیشرفت فناوری ارتباطات و گسترش شهرنشینی و وسایل ارتباط جمعی، باعث شده با ظهور نسل‌های نوپدید، تفاوت میان نسل‌ها روزبه‌روز بیش‌تر و جهان روزبه‌روز پیچیده‌تر شود. سال‌هاست که اصطلاحاتی مانند شکاف نسلی، گسست نسلی، تقابل نسلی، فاصله‌ی نسلی و مانند این‌ها در کانون توجه بسیاری از جامعه‌شناسان قرار گرفته است. امروزه تفاوت‌هایی آشکار حتی میان متولدان دهه‌های مختلف دیده میشود. تفاوت در آرمان‌ها، رویاها، گرایش‌ها، هنجارها، خواست‌ها و تفاوت در سبک زندگی، در روابط، در پوشش و در بسیاری از امور دیگر. درنتیجه بسیاری از نیازهایی که امروز احساس میشود، نیازهایی نوپدیدند.
مسؤول کرسی پژوهشی حافظ با طرح پرسش‌های مختلف ضرورت پرداختن به موضوع «شعر حافظ و نیاز امروز را» برجسته کرد و گفت: با توجه به این دگرگونی‌های بنیادین، اکنون جامعه با این پرسش روبه‌روست که آیا شعر کسی چون حافظ که در جهانی دیگر زیسته، جهان‌نگری دیگری داشته و شعرش را برای مردم روزگاری دیگر گفته، امروز هم کارایی دارد یا نه؟ به درد مردم امروز هم می‌خورد یا نه؟ و آیا نیازی از مردم امروز را برمی‌آورد یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت باشد، کدام نیاز امروزی را پاسخ‌گوست؟ اگر از دوره‌ی حافظ یعنی سده‌ی هشتم، اشیایی عتیقه مانند شمشیر، کمان، سپر، زین و مانند این‌ها پیدا شود، بهترین مکان برای آن‌ها موزه‌هاست. پس چرا شعر حافظ که همزمان با آن‌ها پدید آمده به‌جای آن‌که در موزه‌ها نگه‌داری شود، امروزه به‌گونه‌ای گسترده در ذهن و زبان مردم جاری‌ست و هر روز از آن بهره می‌جویند. این بهره‌جویی برآمده از کدام نیازِ معاصر است؟! چه رمزورازی در سخن حافظ است که این‌همه خواهنده و خواننده (در سطح خواص و عوام) دارد؟ چرا امروزیان با متنی چندصدساله این‌همه در آشتی هستند و احساس می‌کنند به آن نیازمندند؟ آیا این مردم در گذشته مانده‌اند و گذشته‌گرا هستند یا افسونی «همه‌زمانی» در سخن حافظ است که به‌سادگی از مرز زمان‌ها می‌گذرد و خود را در همه‌ی دوره‌ها می‌گسترد؟
دکتر حسن‌لی بیان کرد: «نسبت شعر حافظ با نیازهای امروز»، موضوعی‌ست که برای یادروز حافظ امسال در نظر گرفته‌ایم و در همین‌جا اجازه می‌خواهم که با احترام و فروتنی همه‌ی اندیشمندان را برای پاسخ گفتن به آن فرابخوانم.
وی افزود: مرکز حافظ‌شناسی-کرسی پژوهشی حافظ مانند سال‌های پیش از همه‌ی هنرمندان، اندیشه‌وران، حافظ‌پژوهان و پژوهشگران (در همه‌ی رشته‌ها) دعوت می‌کند تا چنانچه سخنی تازه در قلمرو موضوع اعلام‌شده برای ارائه در مراسم علمی یادروز حافظ در مهرماه ۱۴۰۱ دارند، مطالب خود را حداکثر تا نیمه‌ی شهریورماه ۱۴۰۱، در قالب مقاله به‌نشانی الکترونیکی مرکز حافظ‌شناسی hafezstudies@gmail.com ارسال نمایند.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز در ادامه به تشریح موضوع علمی یادروز حافظ ۱۴۰۱ از زوایا و رویکردهای مختلف پرداخت و توضیح داد: روشن است که این موضوع را از زاویههای گوناگون و با رویکردهای متفاوت می‌توان بررسی کرد؛ برای نمونه می‌توان در نوشته‌های مختلف به پرسش‌هایی مانند این پرسش‌ها پاسخ گفت: شعر حافظ چه کمکی به فهم معنای زندگی در جهان امروز می‌کند؟ شعر حافظ چه نسبتی با عقلانیت معاصر دارد؟ شعر حافظ چه نسبتی با دین‌داری و معنویت در جهان امروز دارد؟ آیا شعر حافظ تاثیری در ارتقای اخلاق شهروندی و همزیستی مسالمت‌آمیز دارد یا نه؟ شعر حافظ چه نسبتی با زیبایی‌شناسی و هنر معاصر دارد؟ حافظ چه نقشی در هویت و وحدت ملی و اعتبار جهانی ما دارد؟ آیا شعر حافظ برای تسکین اضطراب‌های وجودی انسان امروز و آشفتگی‌های روانی‌اش می‌تواند کمکی بکند یا خیر؟ و هر موضوع فرعی دیگری که در پیوند با موضوع اصلی یادروز امسال است.
وی در بخش پایانی سخنان خود تأکید کرد: امروز ما ناگزیریم با درک درست جهان معاصر، بدون آن‌که گرفتار واپس‌گرایی شویم، از سرمایه‌های ارزشمند فرهنگی و ادبی خود بهره‌مند باشیم و حافظ شیرازی یکی از همین گنجینه‌های ارزشمند است که بسیاری از اندیشمندان جهان معاصر را به ستایش واداشته است و آغوش شعر او برای بازخوانی و نقد و بررسی همچنان به روی همگان باز است.
گفتنی‌ست، از زمانی‌که «روز بزرگداشت حافظ» در تقویم ملی ایران به ثبت رسیده، هرسال بیستم مهرماه برنامه‌های گوناگون در شیراز و شهرهای مختلف ایران و جهان برگزار میشود، یکی از برنامه‌های اصلی مراسم یادروز حافظ، برنامه‌های علمی است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و حافظ‌پژوهان و استادان حافظ‌شناس از سراسر ایران و جهان برای ایراد سخنرانی به شیراز دعوت می‌شوند تا تازه‌ترین دستاوردهای پژوهشی خود را در یک گردهمایی علمی و در پیوند با موضوع محوری اعلام‌شده از سوی مرکز حافظ‌شناسی به دوستداران حافظ عرضه کنند.
آخرین دیدگاه‌ها